به‌طور کلي، استفاده از پوشاک، کفش مناسب، همراه داشتن تغذيه کافي و اصولي، اجتناب از صعود انفرادي و ادامه آن در شرايط جوي نامناسب  و اجتناب از عزيمت به مسيرهاي ناشناخته و بيراهه، اطلاع‌رساني به خانواده‌ها در طول مسير و زمان صعود، هماهنگي و اعلام برنامه و زمان‌بندي با هيات کوهنوردي استان يا شهرستان و همراه داشتن شماره تماس نيروهاي امدادي و انتظامي منطقه از مواردي است که فدراسيون کوهنوردي در روزهاي زمستاني به کوهنوردان توصيه مي‌کند.تفاوت هاي زيادي در اصول و برنامه ريزي هاي مربوط به اجراي يک برنامه در تابستان و شبيه به همان برنامه کوهنوردي در زمستان وجود دارد. اين تفاوت ها به خصوص در مواردي چون تجهيزات و وسايل کوهنوردي، آب و هواي نامتعادل، وجود مشکل سازترين عارضه طبيعي بر سر راه تيم هاي اعزامي يعني بهمن، حجم سنگين برف و تدارکات هر يک به خودي خود مانعي بزرگ بر سر راه کوهنوردان به هنگام اجراي برنامه هاي زمستاني به شمار مي روند. غالباً پس از طي يک دوره چند ساله از ابتداي فعاليت هاي حرفه اي کوهنوردي، تفکر اجراي کوهنوردي در زمستان در ذهن کوهنورد به وجود مي آيد و بر اين اساس برنامه ريزي هاي دشوار زمستاني آغاز مي گردد.

آيا کوهنوردي در زمستان نيازمند وسايل و تجهيزات خاصي است

براي برف‌کوبي در سطوحي با شيب کمتر از 20 درجه از باتوم اسکي و براي شيب‌هاي با بيش از 20 تا 25 درجه از کلنگ استفاده مي‌شود. در شيب‌هاي کم و مسطح، حجم برف بسيار زياد مي‌شود و استفاده از باتوم معقول‌تر است ولي در شيب‌هاي زياد، کلنگ که وظيفه اصلي آن ترمز در هنگام سر خوردن است، از سقوط جلوگيري مي‌کند. در فصل زمستان احتمال سقوط بهمن هم وجود دارد پس حتما لازم است نخ بهمن يا در صورت امکان، زنده‌ياب همراه داشته باشيم. البته نخ بهمن در ايران رواج بيشتري دارد و وسيله موثري است. اين وسيله طنابي با قطر حدود 5 ميلي‌متر است که سطح آن درجه‌بندي شده تا بتوان فهميد که بهمن‌ زده در چه فاصله‌اي از امدادگران مدفون شده است. قطب‌نما نيز حتما بايد همراهمان باشد. سوت براي پيام دادن به ديگران هنگام مه و برف (سوت‌هاي موسوم به پيش‌آهنگي که مانند استوانه داخل آن خالي است و يخ نمي‌زند)، پيچ‌هاي يخ، کرامپون، چکش و يخ‌شکن، چراغ‌قوه، فلاسک مناسب با روکش، پريموس، عينک زمستاني داراي حفاظ دور چشم براي جلوگيري از نفوذ باد و بوران، نيم‌متر طناب، چادرهاي ارتفاع و کيسه خواب مناسب زمستان وسايلي هستند که در کوهنوردي زمستاني بايد همراهمان باشد.

توصيه هاي يک نجاتگر کوهستان براي کوهنوردي در زمستان

• قبل از هر کاري اطلاعات دقيق هواشناسي منطقه مورد نظر فعاليت تان را چک کنيد. ( هواي کوهستان خيلي سريعتر از اون چيزي که فکر ميکنيد تغيير ميکنه).
• سرپرستان برنامه ها تعارف رو کنار بگذارند و از همراهي کوهنورداني که تجهيزات مناسب ندارن خودداري کنند. (پانزده توصيه براي کوهنوردي در زمستان)
• در محل تجمع قبل از برنامه حتما يک بار ديگر تجهيزات خود را چک کنيد.
• به ياد داشته باشيد سرما، باد و رطوبت شما رو به هيپوترمي نزديک ميکند.
   

در کوهنوردي زمستاني چه نکاتي را بايد رعايت کرد

به‌طور کلي، استفاده از پوشاک، کفش مناسب، همراه داشتن تغذيه کافي و اصولي، اجتناب از صعود انفرادي و ادامه آن در شرايط جوي نامناسب، اجتناب از عزيمت به مسيرهاي ناشناخته و بيراهه، اطلاع‌رساني به خانواده‌ها در طول مسير و زمان صعود، هماهنگي و اعلام برنامه و زمان‌بندي با هيات کوهنوردي استان يا شهرستان و همراه داشتن شماره تماس نيروهاي امدادي و انتظامي منطقه از مواردي است که فدراسيون کوهنوردي در روزهاي زمستاني به کوهنوردان توصيه مي‌کند.

لباس مناسب کوهنوردي در فصل زمستان

همراه داشتن پوشاک گرم و مناسب، يکي از نکات اصلي کوهنوردي در فصل زمستان است. سر و پا دو عضو مهم اند که محافظت از آن ها ضروري است. حتما بايد يک جوراب ضخيم، ترجيحا از نخ هاي طبيعي، بپوشيم چرا که پوشيدن دو جفت جوراب روي هم کار مناسبي نيست زيرا عرق پا ديرتر جذب مي شود و تاول به وجود مي آيد. علاوه بر جوراب هاي مناسب کوهنوردي زمستاني، بايد يک جفت کفش مناسب کوهنوردي هم بپوشيم که توانايي مقاومت روي برف و يخ را داشته باشد و لايه شوک گير و عاج کفش بتواند از ليز خوردن ما جلوگيري کند و در عين حال، گرم و سبک باشد.دستکش مناسب و ضدآب و کلاهي را که سر و گوش ها را گرم نگه مي دارد، نبايد فراموش کنيم. لباس نيز بايد مناسب کوهنوردي در زمستان باشد. صورت و چشم ها را بايد به وسيله پوشش هاي مخصوص صورت و عينک هاي مخصوص کوهنوردي در زمستان بپوشانيم تا دچار برف کوري نشويم.

ابزار رايج كوهنوردي

•فلاسک مناسب با روکش : يک نوشيدني گرم مي تواند در شرايط بد نيرو و انرژي شما را به حد چشم گيري بالا ببرد (حتي بعضي مواقع مرز بين مرگ و زندگي، يك نوشيدني گرم است). حتما فلاسک خود را داخل يک کاور فوم عايق و يا حد اقل يک جوراب پشمي مناسب قرار دهيد . اين کار گرماي فلاسک شما را تا مدت زيادتري حفظ مي کند. (بسياري به اشتباه از همراه داشتن آب جوش با اين نظر كه بعدا آب را جوش مي آورند از حمل آن خودداري مي نمايند ولي توجه داشته باشيد كه در بسياري از مواقع موقعيت مناسبي براي جوش آوردن آب نيست.)
يک وعده اضافه غذاي کنسروي : مدت برنامه شما هر چه باشد يک وعده غذا بيشتر با خود به مراه ببريد. وجود يک کنسرو چندان کوله شما را سنگين نمي کند اما اگر لازم شد مي تواند انرژي کافي براي فعاليت را به ما بدهد.
قمقه آب بزرگتر: در زمستان بدن کوهنورد بسيار بيشتر عرق مي کند( هر جند اين امر خيلي محسوس نيست ! ) اما نوشيدن آب کافي مي تواند روند چرخش خون شما را مناسب تر نمايد. به ياد داشته باشيد كه كم آبي مي تواند باعث تسهيل يخزدگي اعضا و نيز سرمازدگي عمومي بدن شود.

راه رفتن در برف

آرام حركت كنيد و هيچ سنگي را به پايين نغلتانيد. شما بايد انرژي خود را به سه قسمت تقسيم کنيد: انرژي صعود، انرژي فرود و انرژي ذخيره و در هنگام حركت، گامي ثابت و يكنواخت را برداريد،‌ به طوري كه بتوانيد ساعت ها آن را حفظ كنيد بدون آنكه توقفي داشته باشيد يا بدنتان عرق كند.
در سر بالايي از تند رفتن خودداري كنيد، در شيبهاي تند در موقع بالا رفتن و حتي پايين آمدن با قدمهاي كوتاه و به صورت مارپيچ حركت كنيد.

وزن کوله پشتي در کوهنوردي زمستان

حتي وزن کوله پشتي در مقايسه با کوله‌پشتي در ديگر فصول بيشتر است. علاوه بر اين، زندگي در چادر در سرما با بقيه فصل‌ها متفاوت است چون در زمستان همه چيز در دماي پايين کوه، يخ مي‌زند. به همين خاطر يک کوهنورد در صعودهاي زمستانه و براي تهيه آب آشاميدني بايد برف آب کند.

چادر زدن در هنگام کوهنوردي در برف

چادر زدن در برف هم از نظر زماني و هم از نظر مکاني، قلق‌هاي مختص خود را دارد. دانسته‌هايي که کوهنوردهاي زمستان در اثر آموزش و تجربه کسب کرده‌اند. کوهنوردها مهم‌ترين مساله براي چادر زدن در کوه را انتخاب محل مناسب مي‌دانند. هاشمي ‌اما در اين مورد توضيح مي‌دهد که چادر زدن بايد در هواي مساعد و شيب مناسب انجام شود تا کوهنورد بتواند با استراحت يا شب ماني در چادر تجديد قوا کند. طبيعي است که يک کوهنورد چادر را در محلي برپا کند که کم بادگيرتر باشد و در ورودي آن به سمت وزش باد نباشد. نرگس گودرزي مي‌گويد در نظر گرفتن شيب‌ها و آشنايي با نواحي بهمن‌خيز به درست انجام دادن اين کار کمک مي‌کند.

حوادث دردناک در کوهنوردي

قله ها ، جان بسياري از کوهنوردان را گرفته است البته دليل بر اين نمي شود که کوهنوردان در فصل سرما به قله صعود نکنند . از جمله حوادث دردناکي که مي توان به آن اشاره کرد سال 93 که  سه کوهنورد ايراني به نام‌هاي آيدين بزرگي، پويا کيوان و مجتبي جراحي موفق به گشايش مسير جديدي به نام ايران  در رخ جنوب غربي قله 8051 متري برودپيک شدند. همچنين ليلا اسفندياري بانوي کوهنورد ايراني که توانسته بود 22 مرتبه به  قله دماوند با سه مسير مختلف صعود کند . اسفندياري به قله گاشربروم صعود کرد و پس از فرود آمدن از قله به علت خستگي فراوان در مسير دشوار يخي ليز خورد و در بين دو شيب يخي متوقف شد و جان خود را از دست داد.
استفاده از کپسول اکسيژن و کيسه پرفشار گاموبک (کاهش کاذب ارتفاع) در صعودهاي بلند و اکسپديشن جزء وسايل شاخص و حياتي است . يعني اين که اکسيژن در بعضي از موارد خاص براي پيشگيري ادم مغزي و ريوي به جهت ظاهر شدن نشانه هاي بيماري هاي مذکور از مرز 6000 متر به بالا به طور موقت يا دائم ممکن است توسط پزشک مربوطه تجويز و استفاده گردد اما در منطقه مرگ (8000 متر به بالا) که کليه هشت هزارمتري ها را شامل ميشود در تمام مواقع صعود ، حتي در خواب نيز اجباري و لازم مي باشد.
اين امکان هست که در درجه حرارت هاي زير انجماد بدن تان خيس باشد اما با اين حال هنوز هم گرم بمانيد در صورتيکه فعاليت داشته باشيد. اما به محض توقف حرکت ، بدن تان شروع به از دست دادن گرما مي کند. وقتي سردتان مي شود دوباره گرم شدن مشکل است. سرمازدگي هر سال جان چندين نفر را مي گيرد.
وقتي که خيس مي شويد ، سعي کنيد قبل از خوابيدن خود تان را خشک کنيد. لباس خيس را با  لباس خشک عوض کنيد ، و از آتش براي خشک کردن لباس هاي خيس استفاده کنيد. در طي روز ، ممکن است بتوانيد لباس هاي خيس را روي کوله تان آويزان کنيد تا زير آفتاب خشک شوند.
زياد عرق نکنيد. در صورت ضرورت پيراهن ، پوليور و ژاکت را بپوشيد و در بياوريد تا از خيلي گرم شدن يا خيلي سرد شدن اجتناب کنيد. لباس هاي خيس شده با عرق باعث خواهد شد هنگام توقف گرماي بدن را سريع از دست بدهيد.
پاها مهم هستند، به آنها فکر کنيد
آن چيزي را که به عنوان کفش ميپوشيد بيشترين اهميت را در فصل زمستان دارد. کفشهاي سبک وزن ترکينگ تابستانه اصلا به درد زمستان نميخورد. يک کفش با کف بسيار محکم که براي شرايط سخت طراحي شده بهترين گزينه است. ممکن است که در طول کوهپمايي نياز باشد در نقاطي از کرامپون استفاده کنيد، بنابراين بهتر است کفشي را انتخاب کنيد که قابليت نصب کرامپون داشته باشد. انتخاب جوراب مناسب هم بسيار مهم است. پشم گوسفند (merino wool) به خاطر گرماي زياد گزينه خيلي مناسبي است. جورابهاي ابريشمي (silk sock) ممکن است خيلي لاکچري به نظر بيايند اما واقعا زياد گران نيستند و بدون آنکه زيادي حجيم باشند گرماي زيادي براي شما فراهم ميکنند. مطمئن باشيد که فضاي کافي در کفشتان براي تکان دادن انگشتانتان وجود دارد.